E-government en/of e-democracy

Wat moet de overheid met internet?

HCC Dagen
Utrecht
November 2001
drs. Michiel Leenaars
Internet Society Nederland (ISOC.nl)

Michiel Leenaars

Wat moet de overheid eigenlijk met internet?

Er zijn drie niveau's waarop de overheid bezig kan zijn met internet:

• E-government: de overheid geeft haar informatie vrij via internet
• E-democracy: inrichting van een staatsmodel waarbij verkiezingen en inspraak deels via internet verlopen
• G-business: Dienstverlening van de overheid via internet.

Wat is E-government

Bij E-government geeft de overheid haar informatie vrij via internet. Een belangrijke ontwikkeling, informatiestromen binnen de overheid en richting burger worden samengebracht en zichtbaar gemaakt via het net. Burger heeft tenslotte informatieplicht, overheid moet daarin zijn deel leveren door efficiente toegang tot die informatie aan te bieden

Waar moeten we op letten bij E-government

• Overheid produceert teveel om alles bij te houden. Burger moet dus relevante keuzes kunnen maken. Een selectief abonnement op die informatie (via een anoniem informatieprofiel) is essentieel.
• Het gaat niet domweg om documenten (wetten, voorstellen, discussiestukken) publiceren, maar met name ook om verbanden, inspraakmomenten, tijdslijnen en consequenties
• Ook voordat een bepaald besluit een officieel stuk (papier) wordt, moet de burger er soms via internet al kennis van kunnen nemen.

E-government draait om betere informatie

Een voorbeeld van een quick win: veel vergaderingen zijn openbaar toegankelijk voor iedereen. Maar voor iemand die niet in de buurt woont is het soms bijna ondoenlijk om bij een dergelijke vergadering te zijn, terwijl een ander zo binnenloopt (denk bijvoorbeeld aan zittingen van Tweede Kamercommissies in Den Haag of het Europarlement in Brussel). Als de deelname aan het maatschappelijk debat hierdoor geografisch gekleurd is, is er een ontoelaatbare ongelijke uitgangssituatie. Hoe verder verwijderd de burger van haar bestuurders is, hoe belangrijker transparantie is. Internet verkleint het belang van geografische afstand, en kan dus helpen bij bovenstaande problematiek.

Wat is E-democracy

Bij E-democracy gaan verkiezingen en inspraak deels via internet verlopen. Is dit de redding van de moderne democratie? Een recent onderzoek onthulde dat meer dan 60% van de Nederlanders stemmen via internet wel ziet zitten. De gevolgen van invoering zijn echter veelomvattender dan mensen beseffen: de inrichting van het staatsmodel (parlementaire democratie) verandert. Behalve het besparen van een ritje naar het stemkantoor eens in de vier jaar zijn de verwachtingen in het algemeen onrealistisch.

E-democracy: hobbels op de weg

• Er is een zeer onevenredige participatie, en een dergelijk sociaal-economisch filter werkt anti-democratisch ipv extra democratisch
• Recent onderzoek toont dat invoering op dit moment ook op andere manieren nog omgeven is met veel risico's.
• Waarom de roep hierom nu groter is dan vroeger is onduidelijk. Stemmen op afstand kan al met de telefoon (die al uit negentiende eeuw stamt). De argumenten tegen telefonisch stemmen (oa. gebrek aan anonimiteit, gevaar van stemdwang en vervalsing) gelden onverminderd voor stemmen via internet.

Knelpunten van E-democracy ...

• Burgers verkijken zich gemakkelijk op de consequenties, zijn zelf vaak maar enthousiast over single issues.
• Wat gebeurt er met 'niet-interessante onderwerpen'? Risico van e-mocratie en willekeur is erg groot
• Kortom: voorzichtigheid is geboden, voor eventuele invoering eerst meer onderzoek naar e-democracy doen.

E-governement en E-democracy

• Hoe we om moeten gaan met reacties van burgers op e-government-informatie is een tussenvorm van e-democracy dat een interessant vraagstuk op zich vormt. Heb je er behoefte aan om te weten of anderen dezelfde bezwaren hebben als jij tegen een overheidsbesluit? Of sturen individuen zo te snel elkaars meningen?

Wat is G-business

G-business is wanneer dienstverlening van de overheid via het internet verloopt. De overheid heeft ook productietaken, zoals het verstrekken en verlengen van vergunningen, paspoorten, rijbewijzen ed. Bij g-business heeft de overheid loketten op internet net als bij e-business-ondernemingen.

G-business: hoofdpunten

• Voordeel overheid: kan leiden tot kostenbesparing, door het automatiseren van processen en het verdelen van piekdrukte
• Voordeel burger: 'zaken doen' met overheid kan sneller, goedkoper en op ruimere tijden

Overheid heeft verkeerd uitgangspunt: zou build once, use everywhere moeten zijn in plaats van ieder voor zich-gedachte uit tijdperk kantoorautomatisering. Grootste blokkade: verhouding gemeentes en rijksoverheid. Overheid moet serieuzer met open source en open standaarden gaan werken, nu onvoldoende.

Samenvatting

• E-government is direct toepasbaar en leidt tot een transparanter overheid
• E-democracy is als fenomeen nog onrijp en heeft gevolgen voor werking parlementaire democratie
• G-business is goed voor overheid en burger, en kan gebruikt worden om de overheid als dienstenleverancier beter te laten werken.

Nog vragen?

Stel ze na afloop bij de ISOC.nl stand op deze beurs (tegenover de uitgang van het theater). Meer informatie op http://isoc.nl.

Je kunt ook mailen naar Michiel Leenaars