Stuff Michiel Leenaars has written

Ga naar het overzicht  | homepage

Detachering en de onthechte werknemer

IT's Business, RTL5, 14/11/2001

De populariteit van detacheren hangt sterk samen met het beschermingsbeleid van de overheid ten aanzien van werknemers: zolang ontslaan van tijdelijke werknemers lastig is, ligt het voor de hand om te zoeken naar methoden waarbinnen je zo van die werknemers af kunt zonder de wet te overtreden. Detacheren - en nog erger: payrolling - zijn kant en klare oplossingen voor dit probleem, en het additionele prijskaartje wat aan zo'n misschien- wel-tijdelijke werknemer hangt valt vaak wel te rechtvaardigen in het politieke steekspel binnen het bedrijf.

Gedetacheerde medewerkers worden opgezadeld met vaak vervelend werk dat onder hoge druk moet worden uitgevoerd, maar ontvangen als compensatie dan weer wel een zeer aantrekkelijk salaris. Bovendien worden ze gelijk na hun proefperiode volautomatisch voorzien van de obligate lease-wagen, de laptop en het mobieltje van de zaak. Inmiddels werken complete cohorten gedetacheerden in duizenden bedrijven in Nederland (ik heb excessen gezien waar structureel driekwart van de werknemers een gedetacheerde was), waar ze werken aan spoedklussen met een hoog afbreukrisico, projecten waar tijdelijk externe know-how bij nodig is of waar personeelsuitval tijdelijk moet worden opgevangen. De gedetacheerde is de vaandeldrager tussen het voetvolk van de moderne economie, het best te herkennen aan de strict neutrale - eigenlijk niet eens meer representatief te noemen - kledingcode die detacheerders aan hun werknemers opleggen.

Inzetten van gedetacheerden werkt bijzonder goed in omgevingen waar bijvoorbeeld vanwege tegenvallende resultaten en klagende aandeelhouders een personeelstop is afgekondigd. Er moet immers toch gewoon werk verricht worden, en detachering ligt voor de hand. Het contrast met de niet-gedetacheerde werknemers is vaak groot: waar die misschien zelfs onzeker zijn van hun eigen positie en de toekomst van het bedrijf, is de gedetacheerde verzekerd van een genereus inkomen en de obligate lease-wagen, de laptop en het mobieltje van de zaak. Dat levert wel eens moeilijke situaties en scheve gezichten op, zeker als je weet waar die obligate lease-wagen, die laptop en dat mobieltje van de zaak van worden betaald: die worden van de bodem van de financiële voorzieningen van de gastheer geschraapt. De 'echte' collega's doen gedetacheerden dan ook in veel gevallen met enig dedain af als 'extern'.

Wie zijn nu eigenlijk je echte collega's als je langdurig gedetacheerd bent? De term collega is niet alleen afhankelijk van met wie je samenwerkt, maar hangt ook samen met het gezegde 'gelijke monniken, gelijke kappen'. In zekere zin wordt er namelijk geprofiteerd van de onmacht van de gastwerkgever om een andere oplossing te vinden. Of zijn er toch alternatieven? Misschien wel: de laatste jaren is de self employed werknemer in opkomst, die freelance werk verricht alsof hij een normale collega is. Het risico van werkeloosheid is er ook voor die kleine zelfstandige, en men betaalt rechtstreeks voor wat deze waard is (en niet het hele apparaat om haar of hem heen). Iemand kiest er zelf voor om buiten de bescherming van de wet te opereren, en draagt zelf de (niet onaanzienlijke) risico's. De hele constructie doet me in ieder geval een stuk sympathieker aan, omdat de kleine zelfstandige geen dubbele loyaliteit heeft en dus volgens mij een betere collega is. Voor outsourcen geldt in de meeste geval dat het werkt dan ook buiten de muren wordt uitgevoerd, wat psychologisch toch anders werkt. Met de opkomst van internet is het in ieder geval gemakkelijker geworden om op afstand samen te werken, en juist weer moeilijk om te bepalen wat nu aan werkzaamheden extern of intern is. De grens tussen outsourcen, detacheren en freelancen zal in de toekomst steeds vager worden, en dat lijkt me alleen maar goed. Want onthechte werknemers die in een collegiaal vacuum opereren kun je wel compenseren, maar gelukkig wordt je er niet van.