Stuff Michiel Leenaars has written

Ga naar het overzicht  | homepage

VOORUITBLIKKEN EN TERUGSTAREN

Als we halverwege de 21e eeuw terug zullen kijken op wat het jaar 2001 ons bracht, dan denk ik niet dat het in veel goeds zal resulteren. Een enkeling weet nog dat het een redelijk goed wijnjaar was, in het bijzonder voor witte wijn. De gemotoriseerde dwarsstaande step Segway (codenaam Ginger) werd geintroduceerd als definitieve vervanging van het strompelhekje. De SF-klassieker '2001, A Space Oddessey' van Arthur C. Clarke deed al decennia lang uitkijken naar dit jaar, maar de herintroductie in de bioscopen van de filmversie van Stanley Kubrick aan het begin van het jaar bleef zonder veel succes (een naar de hyperintelligente boordcomputer uit 2001 ASO genoemd hackersevenement in Enschede was wel een groot succes, en haalde duizenden hackers uit de hele wereld in augustus 2001 naar Nederland).

Vanuit het heden is het verhaal wat diffuser. Het jaar des heren 2001 was zakelijk gezien het jaar van de incassobureau's, van de trap na. Een flink aantal e-go's kwam gedeukt uit het post-dot-com-gedoe. De financiële naïviteit van een jaar of wat geleden (er was een moment in de tijd waarin men dacht dat een website een financieel perpetuum mobile was, en hoe merkwaardig het businessmodel ook was viel iedere investering zonder meer te rechtvaardigen) was merkbaar omgeslagen in een negatief sentiment. Er werd afgeschreven en afgeknepen. Een klimaat waarin weinig aan de toekomst gedacht werd, en de korte termijn-gedachte heerste.

In de nasleep van 'de' aanslagen zag je iets vergelijkbaars op het vlak van overheid en digitale burgerrechten. Er bleek ineens heel veel snel doorheen te jassen aan maatregelen en noodwetgeving, en deze terugslag is waarschijnlijk nog lang niet voorbij. Al voor september waren overigens al er een aantal minder aangename ontwikkelingen, zoals de intellectuele terreur die uitging van de zeer omstreden Amerikaanse Digital Millennium Copyright Act. Deze moeilijk te duiden wet werd ook buiten de VS in augustus ineens heel concreet met de arrestatie van een jonge Russische programmeur die dit dubieuze juridische waterhoofdje had overtreden zonder zelfs maar voet op Amerikaanse bodem te zetten.

Tijdens de koude oorlog werd het al gezegd, maar de boodschap is moeilijk te bevatten: 'the only thing we have to fear is fear itself'. Op politiek en burgerrechtelijk vlak is er het afgelopen jaar bijzonder veel gebeurd, boven en onder tafel. Voorzichtigheid daarmee is geboden, want we hoeven maar naar de chaotische verkiezing in de VS vorig jaar te kijken (waarbij recentelijk bleek dat president Bush ten onrechte op de hoogste Amerikaanse politieke troon zetelt) om te merken dat zelfs iets heel simpels als de afwikkeling van een enkele multiple choice-vraag de geschiedenis definitief kan beïnvloeden. Voor volgend jaar moeten we dus - met de komst van de Euro als de symbolische witte duif van Europese samenwerking - eens nadenken over hoe we de wereld weer in evenwicht kunnen brengen. Misschien kunnen we nog wat overhaaste reflexmaatregelen onder de loep nemen terugdraaien. Economisch gezien geldt wat al eeuwen geldt: zaken doen is als koorddansen, naar beneden kijken helpt niet als je vooruit wilt. En we moeten vooruit, dat is duidelijk.