Stuff Michiel Leenaars has written

Ga naar het overzicht  | homepage

Maatwerk en ICT

[IT's Business, 27/4/2002]

Is er toekomst van maatwerk in ICT? In het tijdperk van de automatisering bestond de wereld uit eilandjes rondom kleine softwareboertjes, die hun kleine oplossingetjes aan wat mensen wilden slijten. Die mensen waren letterlijk geïsoleerd van elkaar, in de zin dat er nauwelijks directe electronische informatiestromen tussen bedrijven onderling en in de bedrijven zelf waren. Een beperkt aantal echt grote bedrijven had een of misschien twee afdelingen die met EDI-bestanden werkten (en die via kostbare X400-netwerken werden uitgewisseld) maar dat was het. Alles wat uitgewisseld werd, gebeurde wel op papier. Marshall McLuhan schreef eens dat de inhoud van een medium het voorgaande medium is. De informatie was wel digitaal beschikbaar, maar het communiceren en delen ervan (de C uit ICT) was nog niet echt van belang, en gebeurde dus op een suboptimale manier.

Dat bleek gelukkig maar een opstartfase, want eerst met de opkomst van groupware en later met de komst van het internet werd ontdekt dat het overslaan van de papieren tussenstap ontzettend veel tijd bespaarde en allerlei nieuwe mogelijkheden blootlegde. En toen was het vervolgens snel gedaan met de hele notie maatwerk. Alle goede software, precies op maat gebouwd voor de toenmalige gebruikers, precies voldoend aan de behoeften die men op dat moment had, werd vrijwel helemaal weggeblazen door confectiewerk. De beperkte hoeveelheid taken die we met ICT vervullen (informatie opslaan en beschikbaar maken, communiceren) bleek wonderwel via een beperkte hoeveelheid kant en klare software te kunnen. De uitwisselbaarheid ervan (je kon ineens mensen aannemen, zonder dat je ze een intern pakket moest aanleren, je kon bestanden met je klanten via internet uitwisselen) was de doorbraak, in combinatie met het feit dat je iets kreeg dat verder ging dan de fantasie van diegene die het aankoopbeleid binnen je organisatie regelde.

De trend zette zich door: in plaats van 'best of breed' oplossingen (de beste database-software, de beste e-mailclient, de beste tekstverwerker, etc.) kozen veel ondernemingen voor totaaloplossingen, de zogenaamde office-pakketten of office-suites. Heel veel knopjes en menuutjes, voor alles wat je je maar voor kunt stellen. Koop maar, straks heb je het nodig. Een leverancier, die er voor kan zorgen dat alles wat je ooit nog gaat doen samenwerkt. Toen een bepaalde leverancier het uitwisselformat voor tekstverwerkers kon beheersen, was de strijd snel gestreden. Toen het stof optrok, was het maatwerk helemaal verdwenen (en de concurrentie bijna ook).

Het is een goede zaak dat we uit de eerste fase van het maatwerk zijn weggekomen. Eventuele inefficiëntie is in veel gevallen te vergeven, omdat de uitwisselbaarheid van software, mensen en informatie zo belangrijk is. Maar we moeten niet blijven steken in dezelfde confectiesoftware. Er is nog een volgende fase, die waarin digitale informatie op een inhoudelijk niveau gedeeld wordt. Op het moment dat we als onderneming onderscheidend vermogen kunnen krijgen door op essentiële punten maatwerk te hebben, kunnen we pas echt verder met onze economische ontwikkeling. Door de standaardisatie rondom XML en SVG kunnen we weer slimmere, efficiëntere oplossingen op ICT-gebied (laten) bouwen - zonder dat we onszelf daarmee isoleren en van iedereen afsluiten. Goed maatwerk is geen haute couture of de nieuwe kleren van de keizer: het doet vaak onzichtbaar zijn werk in het versimpelen en optimaliseren van onze bedrijfsspecifieke processen. Maatwerk heeft definitief toekomst, ook in de ICT, zij het in de niches van de confectie.