Stuff Michiel Leenaars has written

Ga naar het overzicht  | homepage

Zorg & technologie

IT's Business, RTL5, 2/3/2003

Als je gaat kijken naar hoe technologie en de zorgsector op elkaar ingrijpen, dan moet je een duidelijke scheiding maken tussen medisch ingrijpen, pharmacologie en zorg. Bij medisch ingrijpen komt tegenwoordig vaak heel wat high tech om de hoek kijken. Aan onder meer Harvard wordt tegenwoordig onder meer bij hersenoperaties in sommige gevallen geopereerd met ondersteuning van een supercomputer, die visualiseert waar volgens 3D-scanners de uitzaaiing ophoudt. Als daarmee een millimeter extra hersenweefsel voor de patient behouden kan worden, dan kan dat het verschil tussen kasplant en gewoon verder leven betekenen. Daar is wel wat rekenkracht voor nodig, maar het belang is voor iedereen duidelijk.

Pharmacologie is een tweede gebied waar de laatste jaren veel progressie is geweest, en waar technologie een belangrijke rol heeft kunnen leveren. Het gaat in de pharmacologie om het identificeren van chemische componenten die in het lichaam een bepaalde functie kunnen vervullen zonder al te veel bijwerkingen. Daarmee kunnen vervolgens klachten van patienten worden opgelost, waarmee de zorgsector wordt ontlast en zelfs levens kunnen worden gered. De klassieke 'in vitro' (in de reageerbuis) en 'in vivo' (experimenten in het levende lichaam) onderzoek zijn aangevuld met een belangrijke nieuwkomer: het zogenaamde 'in silico' onderzoek. Er wordt eerst op basis van computersimulaties en een keur aan wetenschappelijke modellen een voorselectie gemaakt van kandidaten om een bepaald probleem op te lossen. Dat scheelt enorm in de ontwikkeltijd, en in sommige gevallen levert het heel veel geld op - zoals in het geval van de succesformule Viagra. Technologie is ook hier een belangrijke driver voor vernieuwing.

En dan de verzorgingssector, het zorgenkindje van de drie. Ouderen, zwakzinnigen en patiënten moeten ook gewoon onderdak krijgen, en aangekleed, gevoed en naar de recreatiezaal gebracht worden. Dat is naar verhouding erg arbeidsintensief. De meest aansprekende doorbraken van de afgelopen decennia op zorggebied waren eigenlijk zaken als de hartmonitor en de automatische patientlift (die de verpleging het leven een stuk makkelijk maakte). Tegenwoordig zien we vooral technologie die eigenlijk vooral zelfhulp mogelijk maakt: ziekenhuizen die internet op hun verpleegafdelingen hebben aangelegd voor de patiënten. Die kunnen zichzelf dan informeren en vermaken. Zorg is typisch van mens tot mens, zo lijkt het. En volgens mij houden mensen in de zorg ook helemaal niet van computers en ICT. Het past misschien qua sfeer niet helemaal goed, net als het sturen van rouwbrieven via SMS in plaats van per post vreemd overkomt - het is te snel, te vluchtig.

Anderzijds is de verzorgingssector ook gewoon een economische activiteit, en kan er dus met internettechnologie vast wel ergens wat bespaard, versneld of verbeterd worden. Dat lukt overal, en er zijn geen fundamentele redenen waarom dat in de verzorgingssector een probleem zou moeten zijn. Hoe is technologie op het vlak van de zorg mogelijk? Het is een behoorlijke uitdaging. De zaken die het meest voor de hand liggen omdat ze op afstand iets doen dat anders een constante aandacht vraagt - zoals automatische bewaking van risicopatiënten en ouderen - roepen meteen controverse op. Misschien zoeken we het ook teveel in de hoek van de patient-verzorgendenrelatie. Misschien begint het gewoon bij het vereenvoudigen van moeizame rapportagetaken via een intranet, het vergemakkelijken van schedulling met groupware-aplicaties of het beschikbaar stellen van game consoles voor patienten. Dan groeien we vanzelf naar electronische buddies zoals AIBO (zeker voor ouderen lijkt me dat een goede uitkomst), of toepassingen als remote diagnostics en monitoring. Laat het eerst maar eens nuttig en aangenaam zijn, want de grootste drempel hier zou wel eens niet de technologie kunnen zijn.