Stuff Michiel Leenaars has written

Ga naar het overzicht  | homepage

Het is genoeg geweest

Net Professional, juninummer 2003

Eind negentiende eeuw begon Alexander Bell het bedrijf AT&T. AT&T had op het hoogtepunt van haar macht wel een miljoen werknemers en dicteerde de Amerikaanse telecomsector. Opmerkelijk is de hufterige manier waarop Bell het bedrijf begon. Antonio Meucci, een arme Italiaanse immigrant, had ruim vijfentwintig jaar eerder de telefoon uitgevonden! Meucci was er in goed vertrouwen mee naar de werkgever van Bell gegaan, die er brutaalweg onder eigen naam een patent voor aanvroeg. Later is Bell's patent afgepakt, maar voor Meucci en de Amerikaanse telecomsector was het al te laat.

Als je de zegeningen van ruim een eeuw AT&T uit hun officiële publicaties opdiept - waarin het bedrog van Bell ontbreekt - dan komen daar toch aardige dingen in voor. Zo danken we aan AT&T de transistor (met bijbehorende Nobelprijs), UNIX en C++. Met die vele honderden miljarden die bij het bedrijf binnenstroomden moest er af en toe toch ook wel eens wat uitkomen. Maar de monopolist misdroeg zich vreselijk - en je moet echt behoorlijk diep gaan om de Amerikaanse overheid onder Republikeins presidentschap hartje Koude Oorlog zo pissig te krijgen dat een dergelijke machtige onderneming wordt opgesplitst in acht stukken. Zelfs nu nog (twintig jaar na de splitsing) overschaduwen individuele brokstukken van het bedrijf de markt.

Over naar de softwarewereld. Lange tijd was ik fan noch vijand van Microsoft, maar sinds kort is het echt mis tussen ons. Ook Bill Gates verworf net als Graham Bell zijn succes op basis van andermans werk, maar zijn bedrijf is veel sneller dan dat van Bell onhoudbaar geworden. Ik ben er van overtuigd dat de aaneenklontering van markten die we nu zien wel moet exploderen.

Hoe hou je de ICT-markt het meest effectief onder bedwang? Als marktleider (en dat is Microsoft bijvoorbeeld dankzij de alliantie met IBM vanaf het begin geweest) zorg je ervoor dat de bestandformaten van je producten gebruiken bijna niet door anderen fatsoenlijk in te lezen zijn; daardoor kunnen klanten niet bij je weg zonder een grote investering in tijd - en dus blijven ze maar. Hoe kun je steeds nieuwe markten bedwingen? Simpel, een Nijntje-logo op een doos software suggereert dat het samenwerkt met een andere doos die ook een plaatje van Nijntje erop heeft. En als je met die laatste doos moet blijven werken omdat de bestandsformaten geheim worden gehouden, kun je ook niet meer van die eerste weg (en omgekeerd). Laatste redmiddel is vuil spel: pak afvallige klanten waar mogelijk terug. Recentelijk zagen we dat nog op de populaire 'MSN'-website (de default homepage van de Microsoft-browser). Microsoft programmeerde een speciale vijandige ontvangst voor gebruikers van een kleine concurrerende browser (marktaandeel: een angstaanjagende 3%) zodat gebruikers het vertrouwen in de concurrent zouden verliezen.

Inmiddels tekent het zich voor iedereen die het wil zien helder af dat de dominantie van Microsoft gezonde ontwikkelingen tegenhoudt. Je hoort af en toe nog wel eens mensen beweren dat Microsoft toch ook verdiensten heeft, 'anders was het ook niet zo groot geworden'. Het succes van het bedrijf is echt, maar zijn er ondanks duizelingwekkende inkomsten eigenlijk wel eens belangrijke innovaties gedaan? Ik ken er geeneen. Volgens dezelfde redenering zou de maffia ook veel goeds voor de samenleving hebben gedaan. Je afvragen hoe loterijwinnaars winnen is toch ook onzinnig - een lot kopen, en niet veel meer dan dat.

De verlichte dictatortheorie ('ach, wat maakt het uit, het werkt toch allemaal best redelijk') is nu ook voor redelijke, gematigde mensen als ik niet meer houdbaar. Het kàn niet dat een monopolist als Microsoft als een moddervet koekoeksjong de rest van de spelers uit de markt drukt. Het bedrijf is daarmee een probleem geworden, misschien wel het belangrijkste probleem van de wereldwijde IT-sector. Het zou voor Nederland dan ook goed zijn als we als eerste Westerse land massaal het futloze Microsoft achter ons zouden laten. Inmiddels snappen we dat je met open standaarden en open source (en nogmaals: ook daar valt gewoon geld aan te verdienen) wel een competetieve markt in stand kunt houden. Laten we dat gewoon samen doen ...