Stuff Michiel Leenaars has written

Ga naar het overzicht  | homepage

De paranoïde internetter krijgt gelijk

Webwereld, 27/10/2006

- In Italië is recent een groot afluisterschandaal aan het licht gekomen. Justitie aldaar heeft een groep mensen gearresteerd die voor een speciale afdeling van Italia Telecom werkten waarin het communicatiegedrag van duizenden mensen werd afgeluisterd.

Bij de arrestanten zijn mensen van veiligheidsdiensten van bedrijven, banken, belastingdienst en politie. De drie leiders van de bende hadden volgens de berichtgeving op rekeningen in het buitenland miljoenen euro's staan, wat doet vermoeden dat gegevens zijn verkocht voor grof geld.

Ik had een dergelijk schandaal - met land en al - allang publiekelijk voorspeld. Met een decennium Berlusconi achter de rug was Italië natuurlijk ook wel een voor de hand liggende kandidaat voor dit soort crimineel gedrag, maar toch. In dat land kan je dat soort dingen ook wel verwachten, dacht ik nog.

Ik schrok me dan ook te pletter toen bleek dat mijn eigen ISP haar gegevens tot aan internet transporteert via een niet nader te noemen bedrijf dat blijkens haar homepage eigendom is van 'het kapitaalkrachtige Telecom Italia'. Wie vertrouwen we eigenlijk allemaal ten onrechte? Ik had de laatste tijd al wat vreemde ervaringen met door mij verzonden mails waarvan ik bounces ontving van adressen die helemaal niets te maken hadden met het adres waar ik iets heen had gezonden - ook van controlemails aan adressen van mezelf.

Wat dan toch door je hoofd schiet is de cynische gedachte: 'ach, volgend jaar met de Europese dataretentie zijn we toch allemaal al het haasje'. Ieders verkeersgegevens worden straks vastgelegd en vervolgens is het aan de markt om te bepalen wat de prijs is voor lekken. Het ontstaan van een levendige handel in dit soort gegevens is een feit wanneer dit domme middel wordt ingezet.

Het is doodeenvoudig veel geld waard om dingen van mensen te weten, ook in eigen land. Denk aan het voorbeeld van de Amsterdamse penoze die succesvol met een bankboekje in de hand via de AIVD op zoek ging naar infiltranten. Of aan het scenario Rob Oudkerk; iedereen is allang weer vergeten dat er ineens geheime AIVD-rapporten 'op straat' lagen die de man echt de kop hebben gekost (en niet dat naïeve pochen tegenover een indiscrete mede-columniste). Onze AIVD heeft al de nodige koppen gekost en daar zullen ook de nodige dikke auto's van gekocht zijn.

De markt staat wel op het punt te veranderen. Nu heb je nog een heel organisatorisch apparaat nodig, zoals de Italianen hebben opgezet. Volgend jaar hoeft een aspirant-afperser niet zo moeilijk meer te doen, dan hoeft hij of zij alleen de informatie nog maar te verkopen en niet meer zelf te verzamelen - daar zorgt de EU voor. Dat zal de prijzen wel onder druk zetten, maar je hebt er dan ook veel minder mensen voor nodig en de pakkans zal daardoor kleiner worden. Namens de toekomstige miljonairs: B.V.D.

Afijn, ik ben geen econoom of criminoloog maar ik ken de waarde van informatie en reputatie en verwacht op moreel vlak weinig terughoudendheid om daar misbruik van te maken. Er is voor veel mensen moreel weinig mis met het doorspelen van andermans fouten. Geen bloed aan je vingers, een anoniem slachtoffer en bovendien: eigen schuld, dikke bult. Je voert een simpele query uit in een pro forma geheime database en iemand anders doet het chantagewerk bij de pedofiele politicus, pleegt de moord op de infiltrant of laat het slachtoffer via de media struikelen over zijn eigen onhandigheden.

Eigenlijk vind ik het belachelijk dat we zouden moeten accepteren dat we geen vertrouwelijke communicatie meer kunnen hebben, en dat we overgeleverd zijn aan criminelen, moordenaars en wederrechtelijke informatiehandelaars. Daarom hoop ik nog steeds dat we iets zullen vinden in het komende jaar om het gerechtelijke wangedrocht van de dataretentiewetgeving te voorkomen. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.