Stuff Michiel Leenaars has written

Ga naar het overzicht  | homepage

Hersenschudding OOXML

Webwereld, 7/9/2007

Het is een warme zomer geweest voor iedereen die met documentstandaarden bezig is geweest, en ook voor vele reguliere bezoekers van Webwereld. De gemoederen werden danig verhit tijdens de behandeling van het controversiele OOXML, een nieuw Office-formaat dat op papier qua functionaliteit (wat mij betreft) nauwelijks zichtbaar verschil vertoond met de bestaande ISO-norm ODF. Alle records in de discussiefora op de site werden gebroken.

Het begon in Nederland pas echt te stormen toen medio augustus bleek dat Microsoft tijdens de uiteindelijke stemming in de nationale commissie een veto uitsprak om een verder unanieme 'Disapprove with comments' over de standaard (die zijzelf via een versnelde zijroute bij ISO ingediend hadden) uit te brengen. Met de 'Dissaprove with comments' was er uitzicht op uiteindelijke goedkeuring vanuit Nederland voor OOXML - maar alleen als de bijbehorende commentaren aangepakt waren. Toen dat compromis uit zicht raakte verdween ook de stapel zeer constructieve technische commentaren en bijbehorende oplossingen waarover eerder wel overeenstemming was helemaal van tafel. Nederland stemde een moeilijk te rechtvaardigen blanco, en plaatste zich aan de zijlijn.

Maar dat was natuurlijk voorspel. Afgelopen weekend kwam de internationale stemming officieel ten einde en werd duidelijk dat OOXML volgens de gezamenlijke national bodies van ISO toch echt te veel gebreken heeft om in de huidige variant een 'de iure' internationale standaard te worden (een ECMA-erkenning is toch maar behelpen). Slechts zeven van de dertig landen die lid waren toen het OOXML-proces begon hebben voorgestemd, vaak ook nog met commentaar. Het contrast met het wereldwijd unaniem aangenomen ODF is groot, en ook de grote weerstand in een aantal van de grootste landen van de wereld (onder meer China, India, Brazilie, Canada, Frankrijk, Iran) spreekt voor zich. Een knock-out.

De oogst is op technisch vlak dat er duizenden technische gebreken en andere problemen naar boven zijn gekomen. Toch hoeven die niet allemaal opgelost te worden om in de volgende fase OOXML er wel doorheen te krijgen. Tijdens het proces zijn een groot aantal kleinere landen toegetreden tot ISO/IEC, en daardoor veranderen de stemverhoudingen al behoorlijk drastisch. En er zijn nog heel wat landen die lid kunnen worden. Met de huidige trend van nieuwe leden is het in februari niet nodig om ook maar een letter aan te passen - en dat is natuurlijk ondenkbaar. ISO zal haar processen strenger moeten maken of gemarginaliseerd worden, zoveel is duidelijk. Telt de stem van China met 1.3 miljard inwoners eigenlijk niet wat meer dan de stem van Malta met minder dan 0,03% daarvan?

Want wat betekent het eigenlijk als een land als Tanzania, Congo of Libanon ineens besluit lid te worden van ISO/IEC op het hoogste niveau en dan met nauwelijks inleestijd zonder commentaar voor een bepaalde standaard stemt? Hoe valide is dat wanneer er niet een enkel technisch commentaarpuntje wordt gemaakt terwijl er wereldwijd maandenlang duizenden grotere en kleinere fouten publiek gemaakt worden? Is die specificatie dan door iemand ter plaatse wel echt bekeken, en hoe moeten we dat vergelijken met de vele manjaren die in andere landen erin gestopt zijn om met veel plichtsbesef tekortkomingen te vinden (ook mijn zomervakantie is helemaal aangegaan)?

Al eerder was naar boven gekomen dat zelfs in het normaal zo keurige Europa (in Zweden om precies te zijn) bedrijven door Microsoft-medewerkers onder druk gezet zijn en financieel gewin in het vooruitzicht gesteld hebben gekregen als ze voor OOXML zouden stemmen. Maar zou Microsoft dat ook aandurven met hele landen, een soort corporate ISO-kolonialisme? Er zijn behoorlijk wat mensen die die gedachte zeer serieus nemen en dat toch maar eens onderzocht willen hebben. Verschillende onderzoekers in onder meer Finland en Australie hebben namelijk aangetoond dat er een significante correlatie bestaat tussen het ISO-stemgedrag rondom OOXML en een bestaande onafhankelijke internationale corruptieindex. De kans op toeval is volgens de onderzoekers minder dan 2% als je alle 87 stemmers (min Fiji, daar schijnt nog niet duidelijk van te zijn hoe corrupt het is) meeneemt.

Ik bemoei me daar niet mee, hoewel ik het wel van afstand met interesse zal volgen of er inderdaad op wereldschaal een spelletje is gespeeld met de standaardisatiewereld. Ik kijk liever vooruit en zie dat de wereld in ieder geval zonder meer vooruit kan met ODF. Binnenkort kan iedereen genieten van een behoorlijke uitbreiding aan volledig interoperabele spreadsheetfunctionaliteit als ODF 1.2 uitkomt - waarin veel nieuwe functies zijn opgenomen die eerder niet beschikbaar waren in Microsoft Office. Zo hoort standaardisatie te zijn: overal het beste eruit halen en samenbrengen. De superieure accessibility van ODF wordt alom geroemd - idem dito.

En OOXML? ISO stelt op haar site dat de eerste mogelijkheid waarop OOXML een ISO-standaard zou kunnen worden - in het geval dat een elfje met een toverstokje alle problemen voor de zg. 'ballot resolution meeting' in Geneve oplost - december 2008 is. En dan moet er nog een keer over het uiteindelijke voorstel - de zogenaamde FDIS - gestemd worden. En dan kan het nog twee maanden duren voor het ISO-secretariaat de norm verwerkt heeft. Tot 2009 heeft ODF dus zeker het rijk alleen. De tijd zal leren hoe relevant OOXML dan nog kan worden.

Naschrift

Webwereld heeft bijzonder daadkrachtige lezers, zo blijkt maar weer. Na persoonlijk contact met het ISO-secretariaat heeft lezer 'Albert' na dagenlang hard werken achterhaald dat er een foutje gemaakt was bij ISO met de door mij aangehaalde informatie op hun site. Als commissielid moet ik er van uitgaan dat de informatie vanuit het ISO JTC1/SC34-secretariaat correct is - het is de autoritieve bron voor alles wat we doen. Op die informatie is mijn column ook op gebaseerd. Inmiddels heeft ISO zijn site gecorrigeerd, en dus is het voor de lezer belangrijk om te weten dat de FDIS feitelijk samenvalt met de Ballot Resolution meeting en de vroegste theoretische datum waarop een norm zou kunnen worden gepubliceerd daarmee tien maanden eerder valt.

Ik blijf echter bij mijn mening dat er nu sprake is van een hersenschudding: het is niet zomaar vrijblijvend rammelen aan de poorten wat er in de verschillende national bodies naar boven is gebracht (de commentaren zijn inmiddels beschikbaar, als iemand er interesse in heeft laat maar weten), en dat betekent dat er ingrijpend in OOXML zal worden gesneden. Het standaardisatieproces is nog in volle gang en van een ongekende complexiteit. Pas een eventuele positieve uitkomst van de BRM kan het startpunt zijn voor ontwikkelaars. Standaardisatie is geen stempeltje halen, maar een systeem dat tijd kost en waarin het echt oplossen van problemen telt. Dat is ook de intrinsieke waarde ervan, en daarom ben ik ook verontrust over de reductie tot het tellen van stemmen. Als bouwbedrijven bruggen zouden bouwers volgens democratische principes van het voltallig personeel in plaats van berekeningen van ingenieurs, zou ik bruggen vermijden ...

Dat brengt me bij mijn volgende punt. Mensen die zo actief betrokken zijn bij deze standaardisatie als een paar van de lezers van Webwereld verdienen het om actief betrokken te zijn bij de totstandkoming en het onderhoud ervan. Er is een hoop kennis die niet zou misstaan binnen NEN, waarbij de toon van de discussie daar overigens wat constructiever hoort te zijn dan soms hier het geval. Ik zou daarom graag eens persoonlijk contact hebben (mijn contactgegevens) met 'Albert' en andere geinteresseerden hierover, om hun input en ideeen in meer detail en op een constructieve manier te kunnen meenemen.