Stuff Michiel Leenaars has written

Ga naar het overzicht  | homepage

Kordaat

Digitaal Bestuur, 24/10/2008

Nog geen twee weken geleden liet het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) weten een grote aanbesteding met als inzet inhuur van ICT-personeel ter waarde van zo'n 60 miljoen euro terugtrekken. Maar liefst 62 inschrijvers kregen te horen dat het ministerie de procedure per direct stopzette zonder tot gunning over te gaan. De aanbestedingsdocumenten hadden aanleiding gegeven tot misverstanden. En dus deed het ministerie gewoon wat van haar verwacht werd, namelijk: de boel op orde brengen, uithuilen en rustig opnieuw beginnen. Vervelend voor alle partijen, maar onvermijdelijk.

Niet alle ministeries werken zo kordaat en kunnen over hun trots heenstappen. Het ministerie van Financien mag dan tegenwoordig een wilde miljardenregendans doen om de financiele goden gunstig te stemmen, maar als haar gedrag op aanbestedingsgebied een goede indicatie vormt voor het te verwachten succes van die acties dan rest ons land niet veel meer dan de bedelstaf. Ik doel dan natuurlijk op het dossier 'Gezamenlijke Ontwikkeling Uniforme rijksDesktop', waar het ministerie verantwoordelijk voor is. Voor diegenen die het gemist hebben: volgens de officiele lezing is GOUD een pilotproject van een aantal ministeries (en tenminste het ministerie van Financien) om gestandaardiseerde rijkswerkplekken te creeren in overeenstemming met het kabinetsbeleid om over te gaan op open standaarden. Maar in recente aanbestedingen blijkt dat doel nu al gemuteerd te zijn naar "een gezamenlijk project met als doel het implementeren van een gefedereerde Microsoft Active directory structuur." Dat gaat niet samen, zal de historisch en technisch onderlegde lezer al snel opvallen. Als dat maar goed afloopt...

GOUD. Ach. Niet mis te verstane adviezen van alle kanten, een negatieve contra-expertise, een mislukte inschrijving die uiteindelijk leidde tot de terugtrekking van 60% van de slechts vijf aanbieders, en een minister die in de Kamer moest komen opdraven en zijn hoofd op het schavot moest leggen - het ministerie van Financien hield heerlijk stug vast aan het laten doorgaan van haar aanbesteding. Een probleem is alleen een probleem als je het benoemt als probleem. Dus als je gewoon doorgaat, is er eigenlijk niets aan de hand. Je zou er kinderboeken vol over kunnen schrijven. Maar het is eigenlijk best grimmig: een in totale chaos ontaard spelletje tijdens een kinderfeestje dat tenmidden van de wanhopige kinderen koste wat kost moet afgemaakt worden. Met de tanden op elkaar. Omdat het nu eenmaal op het dwangmatige af leuk moet zijn. En zo erg is het niet dat er gebak in je haar gesmeerd is, de kat levend verbrand is en het huis inmiddels ook in lichterlaaie staat?

Het ministerie van Financien is ongenaakbaar aan de bal, ook al loopt ze buitenspel. De twee overgebleven kandidaatjes zijn inmiddels dan ook bezig met de Gezamenlijke Ontwikkeling Uniforme rijksDesktop. Het zou beter zijn als ze dat niet deden, maar ja: het ministerie van Financien vraagt er zelf om en dan is het vlees zwak bij een opdrachtnemer die er dik voor betaald krijgt. Iedere dag dat onze opdrachtnemertjes aan het werk zijn, zal tegen een hoge prijs ongedaan gemaakt moeten worden. De afwijzende contra-expertise - die door de projectleiding in een reactie werd afgedaan met een duidelijk volwassen 'nietes' - gaf het al aan: "de wijze waarop nu GOUD versie 1 is gespecificeerd maakt een doorgroeiscenario in de gewenste richting eerder lastiger dan eenvoudiger. Het ontbreekt hierbij aan een architectuur met duidelijk gespecificeerde koppelvlakken en functionaliteiten". Een nette manier om te zeggen dat per direct ophouden beter zou zijn, en er helemaal niet aan begonnen zijn ware nog beter geweest. Maar Financien wil zo graag scoren en het shirt over het hoofd getrokken over het veld rennen, zo ontzettend graag, dat het niet uitmaakt of het een goal in eigen doel is of niet.

Om de onontkoombare val zo lang mogelijk uit te stellen wordt alles uit de kast getrokken. Een WOB-verzoek dat ik voor de zomer indiende om de correspondentie rondom dit echec te kunnen doornemen leidde na maandenlang vergeefs wachten - maanden waarin de schademeter met tientallen of zelfs honderdduizenden euro's per dag aantikte - tot een initiele weigering van maar liefst 99.1 % van alle gevraagde documenten. Het ene document dat wel langs het filter kwam was niet eens compleet. (De WOB en de bijbehorende weigeringsgronden zijn een aparte beschouwing waard, die komt in een volgend deel van dit feuilleton). Ondertussen had men wel de tijd om het project snel aan de gang te laten gaan, onder het motto dan maar de luch in. Het doet denken aan een ziek dier, dat eenmaal verstrikt in een net zichzelf spartelend met iedere woeste trap verder vasttrekt - tot het uit haar lijden verlost moet worden.

Bij Financien zitten best mensen die kordaat kunnen handelen, de minister voorop. Toen de bel rondom Fortis knapte, werd in no time de assimilatie van het gezonde ABN Amro in zieke hollebollegijs Fortis stilgelegd. Al het externe personeel dat met die toch wat tegennatuurlijke actie bezig was, kon diezelfde dag vertrekken. Paniekbonussen vanuit het management (ach, wat hebben we nog te verliezen) na de nationalisatie werden teruggedraaid. Kordaat. Kordaat. Kordaat. Het kan dus wel.

Nu de banken weer wat lucht hebben, wordt het tijd om bij Financien de andere zaken ook op orde te krijgen - want het onnodig maken van een extra kostenpost van een paar echte miljarden out-of-pocketkosten voor de overheid is in deze barre tijden niet te versmaden. En technische autonomie in een instabielere wereld met alle bedreigingen voor de staatsveiligheid van dien is helemaal onbetaalbaar. Het ministerie weet best wat ze moet doen. GOUD moet per direct worden stilgelegd, uithuilen, afkopen, opnieuw budgetteren en dit keer wel fatsoenlijk je huiswerk doen. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen laat met het stillegen van een veel grotere aanbesteding met dertig keer zoveel aanbieders zien dat het kan. Gewoon doen.