Stuff Michiel Leenaars has written

Ga naar het overzicht  | homepage

Verplichte winkelnering

Webwereld, 10 december 2009

Rond de eeuwwisseling wisten we het allemaal, dankzij de Japanners. i-Mode zou het helemaal worden. Ook KPN nam een licentie op het idee dat telecombedrijven hun klanten structureel drie tientjes per maand uit de zak konden praten bovenop hun normale abonnement. Het nieuwe concept van i-Mode was dat het draaide op een externe developer-community die allerlei leuke diensten bedacht die op je mobiele telefoon werkten. Om bij de klant te komen, moest de ontwikkelaar langs het telecombedrijf - en dat bepaalde zelf hoeveel van de opbrengst het kreeg. Het was tenslotte hun klant.

De Japanners liepen destijds massaal hun mobieltje achterna op straat, en de telecombedrijven wilden het graag horen. i-Mode is het natuurlijk niet geworden, het web nam ook mobiel de leiding over dankzij de klant die massaal voor het opener systeem koos. Maar het idee van de tollenaar die meesnoept uit de pot was daarmee nog niet helemaal verdwenen. Vervolgens werd het de hardware-leverancier met zijn app store, die bepaalt wat mag en die voor het bieden van zijn verkoopplatform een steile prijs vraagt.

Het is een meerstappenplan: de telecombedrijven zitten nu aan de leiband van de leverancier - hier zijn de rollen dus omgedraaid. De klant zit nu vaster dan ooit aan de leiband van beide. Zelf wat nieuws ontwikkelen voor je telefoon kan namelijk niet meer; je kunt het wel maken maar je krijgt het alleen niet op je toestel - daarvoor heb je toestemming van de leverancier nodig. Het telecombedrijf dicteert samen met de telefoonleverancier dus hoe je je telefoon gebruikt. De formule is essentieel hetzelfde. Ook hier weer een dominante partij die nadat je eenmaal hun klant bent het concept van verplichte winkelnering tijdelijk - met onmiskenbaar succes - uitmelkt.

Wat de volgende fase is, moge duidelijk zijn. Een moderne telefoon is niet meer of minder dan een klein uitgevallen computer met een wat aparte netwerkverbinding. Op je computer ben je vrij om te installeren wat je wilt, van waar je wilt. Geen toestemming voor nodig, geen cent die je er voor hoeft te betalen aan je ISP of computerleverancier. Het internet is groot geworden met deze 'permissiveless innovation' - iedereen kon zonder verantwoording af te leggen of een cent te betalen een innovatieve nieuwe dienst zoals ICQ, I2P, Kazaa of Bittorrent introduceren. En dat innoveren zonder tussenpersonen is een groot goed.

Ontwikkelaars hebben een natuurlijke voorkeur voor systemen zonder tollenaars of onnatuurlijke beperkingen. En klanten zijn niet dom, en hebben als collectief drift richting zelfbeschikking. Net als met de strijd tussen videostandaarden die werd gewonnen door het technisch misschien mindere maar liberale VHS dat niet moeilijk deed als onze opa's en oma's porno wilden kijken, besluiten telefoongebruikers zelf wel of ze een toepassing leuk vinden of niet (inclusief porno uit de porno app store natuurlijk).

Volgens mij duurt het niet lang meer voor het open paradigma dominant is. De grootste leverancier van mobiele telefoons heeft zijn oude systeem opengegooid en een prachtig nieuw open systeem voor zijn high-end toestellen in de markt gezet. Het snelst groeiende besturingssysteem voor mobiele telefoons draait om een open systeem dat wel een app store heeft, maar ook toepassingen van buiten toelaat. In de toonaangevende jaarlijkse ubergadgetlijst van Time staat een open source-telefoon ineens bovenaan, en komen gesloten apparaten die jarenlang op kop stonden opeens niet verder dan middenmoot. En natuurlijk hebben we ook nog het web, waar iedere echt succesvolle toepassing op iedere telefoon op alternatieve wijze aangeboden kan worden.

Het systeem is ook aan het kantelen op retailniveau: de dure toestellen die je bij je abonnement cadeau krijgt zijn feitelijk een dure lening die je afbetaalt met een omhooggeprijsd abonnement. Maar iedereen kan computers verkopen - zo verkoopt Dell ineens Nokia-telefoons. Prijsvechters als Acer staan naast 'premium players' als Motorola en Nokia klaar om op alle niveau's te concurreren - feitelijk met dezelfde opzet als waarmee Apple zelf op de desktop in zijn tweede leven weer groot is geworden - een gepimpt en op gebruiksgemak verbeterd open source systeem.

Natuurlijk, iTunes en die 100.000 toepassingen in de Apple app store zijn imposant - maar plaats het in het juiste perspectief: veel applicaties zijn het equivalent van het online koffiezetapparaat dat in 1991 leidde tot het beruchte XCoffee en later op het web zou uitgroeien tot een van de eerste hypes. Toepassingen bouwen voor een mobiele telefoon is een klusje dat het niveau van het bouwen van een webpagina begint te benaderen; en dat betekent dat er ook veel kneuterwerk is en dat het qua pricing een [i">race to the bottom[/i"> wordt. Hoe leuk een dansende Minister President ook is, het is het equivalent van faxhumor - en daar is op het web natuurlijk genoeg van te vinden zonder daar drie tientjes per maand en je vrijheid aan kwijt te zijn. Aantallen zijn ook relatief. Zo werd deze week bekend gemaakt dat alleen al rondom een simpele dienst als het public messaging platform Twitter.com in de korte tijd dat het fenomeen de media beheerst al 50.000 applicaties zijn gebouwd. In dat tempo wint open, daarvan ben ik overtuigd.